Katarzyna Meller

 

KIEROWNIK ZAKŁADU

Prof. dr hab. Katarzyna Meller

 

Poznanianka, absolwentka i od 1979 r. pracownik UAM; polonistka, historyk literatury i kultury. Jej badania obejmują wczesnonowożytną literaturą polską, szczególnie epoki renesansu i piśmiennictwo reformacyjne XVI i XVII w., w których upatruje wyrazu odwiecznych marzeń i traconych złudzeń o doskonałym świecie i wolnym, rozumnym człowieku,  o wspólnocie zbudowanej na wartościach etycznych, o wolności i tolerancji we wspólnocie pięknie różniących się ludzi.

Autorka książek Jakuba Lubelczyka „Psałterz Dawida” z 1558 r. Studium filologiczne (1992), Noc przeszła, a dzień się przybliżył. Studia o polskim piśmiennictwie reformacyjnym XVI wieku (2004), Słowa jak ziarna. Reformacyjne idee, książki i spory (2012), popularnonaukowego opracowania Renesans (w tomie: Literatura staropolska, w serii „Zrozumieć literaturę”, 2006), edycji krytycznych dzieł renesansowych pisarzy (Jana Kochanowskiego, Jakuba Lubelczyka, Marcina Czechowca, Pawła Milejewskiego), studiów o renesansowym humanizmie i reformacji, redaktor naukowa 10 tomów prac zbiorowych.

Kierowała serią edycji fototypicznych „Libri Librorum” – Bibliotheca paleotyporum in lingua Polonica impressorum (od 2008 r. opublikowano kilkadziesiąt tomów, także w ramach grantu NPRH); brała udział w grancie „Staropolska Biblioteka Lubelska”, uczestniczyła w projekcie NPRH „Humanizm. Idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze polskiej” jako członek rady naukowej projektu i komitetu redakcyjnego serii „Syntezy” (opublikowano 11 tomów) oraz kierująca zespołowym zadaniem badawczym, „Klasycyzm w literaturze polskiej…”, zakończonym publikacją syntezy Klasycyzm w literaturze polskiej. Estetyka – doktryna literacka – antropologia (Warszawa 2010); uczestniczyła w projekcie NPRH „Kultura I Rzeczypospolitej w Europie. Hermeneutyka wartości” jako członek rady naukowej projektu  (opublikowano 14 tomów) i kierująca zespołowym zadaniem badawczym „Kultura I Rzeczpospolitej w dialogu z ewangelicyzmem augsburskim. Hermeneutyka wartości (na podstawie piśmiennictwa XVI-XVIII w.)” zakończonym publikacją syntezy Luteranizm w kulturze polskiej XVI-XVIII w. (Warszawa 2017); uczestniczyła w multilateralnym projekcie: Reformatio baltica. Kulturwirkungen der Reformation in den Metropolen des Ostseeraums (2015). Organizowała liczne konferencje naukowe, zrecenzowała kilkadziesiąt prac doktorskich oraz dorobków naukowych w procedurach habilitacyjnych i o tytuł profesora. Wypromowała dwoje doktorów.

Obecnie kieruje Zakładem Literatury Staropolskiej i Oświecenia (od 2016 r.). Jest członkiem Rady Uczelni (od 2019 r.). Przez dwie kadencje pełniła  funkcję wicedyrektora IFP UAM ds. nauki (1999-2005), a przez dwie kolejne (2005-2012) – Dyrektora Instytutu Filologii Polskiej UAM. Była członkiem Senatu UAM, Senackiej Komisji ds. Nauczania, Rektorskiej Komisji ds. Oceny Efektów Kształcenia Obszaru Nauk Humanistycznych w UAM, kapituły medalu Alumno Bene Merenti. Należy do Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Wydział Filologiczno-Filozoficzny.

 

Książki autorskie:

K. Meller, Słowa jak ziarna. Reformacyjne idee, książki, spory, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2012, ss. 228.

K. Meller, Renesans, [w:] B. Hojdis, K. Meller, J. Kowalski, Literatura staropolska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009, s. 61-176.

K. Meller, „Noc przeszła, a dzień się przybliżył”. Studia o polskim piśmiennictwie reformacyjnym XVI wieku, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2004, ss. 299.

K. Meller, Jakuba Lubelczyka „Psałterz Dawida” z r. 1558. Studium filologiczne, Wydawnictwo Nakom, Poznań 1991, ss. 140.

 

Edycje krytyczne:

„Rozmowa, ktorą miała Śmierć do niektorych ludzi z rządu miesckiego” – unikat z 1543 roku, wstęp i oprac. K. Meller, Wydawnictwo Poznańskich Studiów Polonistycznych, Poznań 2022.

Paweł Milejewski, Psalmy Dawidowe na modlitwy chrześcijańskie przełożone. Przydana jest k temu Rozmowa o modlitwie i Modlitwy ludzi świętych z Biblijej wybrane, wstęp i oprac. K. Meller, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2014. „Lubelska Biblioteka Staropolska”, t. 12.

Marcin Czechowic, Źwierściadłko panienek chrystyjańskich, wstęp i oprac. K. Meller, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010. „Humanizm polski. Polonika”, t. 3.

Jakub Lubelczyk, Wirydarz krześcijański, Apoteka Ducha świętego, wstęp i oprac. K.  Meller, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2008. „Lubelska Biblioteka Staropolska”, t. 6.

Jakub Lubelczyk, Pieśni, psalmy i wiersze polskie, wstęp i oprac. K. Meller, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2007. „Lubelska Biblioteka Staropolska”, t. 3.

Jan Kochanowski,  Psałterz  Dawidów, wstęp  i oprac. K. Meller, TAiWPN Universitas, Kraków 1997. „Biblioteka Polska”.

 

Prace redakcyjne:

Luteranizm w kulturze polskiej XVI-XVIII w., praca zbior. pod red. K. Meller, Warszawa 2017.

August Cieszkowski in memoriam 1815-2015, praca zbior. pod red. K. Meller, Poznań 2015.

Klasycyzm. Estetyka – doktryna literacka – antropologia, praca zbior. pod red. K. Meller, Warszawa 2009. „Humanizm polski. Syntezy”, t. 6.

Literatura i język polski w kontaktach i kontekstach światowych. III Kongres Polonistyki Zagranicznej, 8-12 czerwca 2006, praca zbior. pod red. M. Czermińskiej, K. Meller, P. Flicińskiego, Poznań 2007.

O historyczności, praca zbior. pod red. K. Meller i K.Trybusia, Poznań 2005. „Biblioteka Literacka Poznańskich Studiów Polonistycznych”.

Literatura i język, praca zbior. pod red. K. Meller i K.Trybusia, Poznań 2003. „Biblioteka Literacka Poznańskich Studiów Polonistycznych”.

Wielkopolski Maro. Samuel ze Skrzypny Twardowski i jego dzieło w wielkiej i małej Ojczyźnie, praca zbior. pod red. K. Meller i J. Kowalskiego, Wydawnictwo Poznańskich Studiów Polonistycznych, Poznań 2002.

 

Rozdziały w książkach zbiorowych i artykuły (wybór):

K. Meller, Roman Pollak jako badacz renesansu [w druku].

K. Meller, Polska książka drukowana w kulturze początku XVI wieku, [w:] K. Krzak-Weiss, K. Meller, W. Wydra, Drukowane teksty polskie sprzed 1543 roku, Poznań 2019.

K. Meller, Word in Action. Democracy and Deliberation in Literary Practice in Polish Renaissance, „Poznańskie Studia Slawistyczne”, t. 17, Poznań 2019, s. 117-126.

K. Meller, Profesor Tadeusz Witczak (1927-2018), „Ruch Literacki”, t. 59, nr 4 (349), s. 479-482.

K. Meller, Stanisław Dobrzycki (1875-1931) – historyk literatury dawnej, [w:] Stulecie poznańskiej polonistyki, t. 1: Okres międzywojenny i lata okupacji, red. B. Judkowiak, S. Wysłouch, S. Karolak, A. Piotrowicz, Wydawnictwo Poznańskich Studiów Polonistycznych, Poznań 2018, s. 153-170.

K. Meller, Psalter as the “Book of Common Prayer” of European Reformation. The case of Polish protestant metrical translations of the Psalms (the 16th -17 th c.), [w:] La riforma protestante nei paesi slavi, red. G. Brogi Bercoff, R. Marti, Accademia Ambrosiana Slavica Ambrosiana, Milano 2018, s. 133-143.

K. Meller, Luterańskie novum w kulturze polskiej XVI wieku, [w:] Luteranizm w kulturze Pierwszej Rzeczypospolitej, red. K. Meller, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2017, s. 7-25.

K. Meller, Diversity multiplied.Lutheran Sourses of the Cultural Changes in the Firt Half of 16th Century in Poland. Axiological Perspective, [w:] Reformatio Baltica.Kulturwirkungen der Reformation in der Metropolen des Ostseeraums, red. H. Assel, J.A. Steiger, A.E. Walter, De Gruyter, Berlin 2017, s. 503-510.

K. Meller, „Najpiękniejszy kstałt, kto miary używa”. Renesansowy homo faber i filozofia umiaru, [w:] Złoty środek. Literatura wobec rozterek, niepokoju i poszukiwania równowagi, red. K. Trybuś, G. Raubo, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2017, s. 89-100.

K. Meller, Andrzej Wargocki – podróżnik po mapach i tekstach. O „Peregrynacji arabskiej” z 1610 roku, [w:] Co musi wiedzieć uczony edytor, nawet jeśli nie chce, red. B. Hojdis, K. Krzak-Weiss, Wydawnictwo Poznańskich Studiów Polonistycznych, Poznań 2017, s. 159-172.

K. Meller, Reformacyjne impulsy w kulturze polskiej XVI wieku. Kilka refleksji o przeszłości (i współczesności), „Miasteczko Poznań. Pismo społeczno-kulturalne”, 2017, nr 3(29), s. 52-56

K. Meller, Jana Stoińskiego „Modlitwa lekarza” z 1633 r., „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny”, t. 78, s. 51-56.

K. Meller, Listy do króla w sprawach wiary w polskich protestanckich Bibliach XVI i XVII w., „Poznańskie Studia Slawistyczne”, t. 10, Poznań 2016, s. 179-196.

K. Meller, Psalm – kalwińska „pieśń nad pieśniami”. O kształtowaniu się ewangelickiej kultury literackiej i duchowej. Na przykładzie przekładów i parafraz Liber Psalmorum z XVI i XVII w., [w:] Ewangelicyzm reformowany w Pierwszej Rzeczypospolitej. Dialog z Europą i wybory aksjologiczne w świetle literatury i piśmiennictwa XVI-XVII wieku, red. D. Chemperek, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2016, s. 275-309.

K. Meller, Potrydenckie konwersje protestantów na katolicyzm. Świadectwa piśmiennicze, [w:] Formowanie kultury katolickiej w dobie potrydenckiej, red. Justyna Dąbkowska-Kujko, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2016, s. 300-350.

K. Meller, „Pan Krystus po świecie rozesłał nie malarze, ale nauczyciele”. Głos polskich pisarzy protestanckich o katolickiej ikonodulii, [w:] Ikonoklazm i ikonofilia. Między historią a współczesnością, red. A. Stankowska, M. Telicki, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2016, s. 15-34.

K. Meller, Fatalne skutki pewnej „kolacyi” Jakuba Niemojewskiego z jezuitami poznańskimi, czyli poznańska polifonia wyznaniowa w XVI wieku, [w:] Poznań pisarek i pisarzy, red. J. Borowczyk, L. Marzec, Z. Kopeć, Poznań 2016.

K. Meller, Une expérience déchirante de l’histoire. Trois témoignages des protestants polonais du XVIe et du XVIIe siècle, [w] Vivre l’histoire, ed. C. Trotot, M. Soubbotnik, Strasbourg 2013, s. 73-83.

K. Meller, Wielowyznaniowość  jako czynnik wspólnototwórczy w Polsce XVI w., [w:] Humanizm polski i wspólnoty: naród – społeczeństwo – państwo – Europa, red. M. Cieński, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2011. „Humanizm polski. Syntezy”, t. 8.

K. Meller, Classicism in Polish Literature, [w:] Humanism in Polish Culture, red. A. Nowicka-Jeżowa, W. Pawlak, P.Urbański, Frankfurt a/Main 2011.

K. Meller, Calvinist Humanitas in the 16th Century Literature and Culture in Poland, [w:] Calvinism on the Peripheries.Religion and Civil Society on the Peripheries of Europe, red. A. Kovazc, Debrecen 2010.

K. Meller, Humanizm  chrystiański braci polskich XVI i XVII wieku, [w:] Humanitas i christianitas, red. M. Hanusiewicz-Lavalee, Warszawa 2009. „Humanizm polski. Syntezy”, t. 4.

K. Meller, Klasycyzm – wstęp wolny, [w:] Klasycyzm. Estetyka – doktryna literacka-antropologia, pod red. K. Meller, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2009. „Humanizm polski. Syntezy”, t. 6.

K. Meller, Pisarskie przystanki w  renesansowym Poznaniu. Reformacja – Biblia – Literatura. „Kronika Miasta Poznania” 2006, t. 4, s. 32-42.

K. Meller, Antagoniści Stanisława Hozjusza.. Idea powrotu do źródeł wiary w ujęciu piśmiennictwa reformacyjnego, [w:] Kardynał  Stanisław Hozjusz (1504-1579). Osoba, myśl, dzieło, czasy, znaczenie, red. S. Achremczyk, J. Guzowski, J. Jezierski, Olsztyn 2005, „Biblioteka Wydziału Teologii UWM” t. 25, s. 143-161.

K. Meller, Bracia czescy w perspektywie historycznoliterackiej. Wiek XVI. „Biblioteka, nr 9 (18), 2005, s. 155-165.

K. Meller, Człowieczeństwo i historyczność. Komentarz do jednej pieśni z  XVI  wieku, [w:] O historyczności, red. K. Meller, K. Trybuś, Poznań 2005, „Biblioteka Literacka PSP” t. 46, s. 95-105.

K. Meller, Jakub  Lubelczyk – pisarz reformacyjny. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, vol. 23 sectio FF, Lublin 2005.

K. Meller, Philopolites, to jest miłośnik ojczyzny – renesansowe speculum obywatela, [w:] Literatura i  pamięć kultur, red. S. Baczewski i D. Chemperek, Lublin 2004, s. 44-67.

K. Meller, Kolędy protestanckie XVI wieku, [w:] Z kolędą przez wieki. Kolędy w Polsce i w krajach słowiańskich, red. T. Budrewicz, S. Koziara, J. Okoń, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 1996, s. 111-125.

K. Meller, Archelia diabolica. Na marginesie Psałterza, [w:] Fakty i interpretacje. Szkice z historii literatury i kultury polskiej, red. T.  Lewandowski, PWN, Warszawa 1991, s. 30-46.

K. Meller, Psalmy nad miód słodsze i tłumacz – pszczoła. O  Jakuba Lubelczyka „Psałterzu Dawida” z 1558 r. słów kilka,Teksty Drugie” 1990, nr 3.

K. Meller, Andrzej Trzecieski czy Jakub Lubelczyk autorem parafrazy psalmu 67 z r. 1558?, „Ruch Literacki” 1984, z. 5-6, s. 427- 435.

K. Meller, O pieśniowej twórczości Jakuba Lubelczyka. I. Uwagi o kanonie. II. Pieśni i psalmy Lubelczyka w XVI i XVII-wiecznych kancjonałach, „Pamiętnik Literacki” 1984, z. 4, s. 151-175.