Katarzyna Meller
Prof. zw. dr hab. Katarzyna Meller,
kierownik Zakładu,
poznanianka, absolwentka i od 1979 r. pracownik UAM; polonistka, historyk literatury i kultury. Jej badania obejmują wczesnonowożytną literaturą polską, szczególnie epoki renesansu i piśmiennictwo reformacyjne XVI i XVII w., w których upatruje wyrazu odwiecznych marzeń i traconych złudzeń o doskonałym świecie i wolnym, rozumnym człowieku, o wspólnocie zbudowanej na wartościach etycznych, o wolności i tolerancji we wspólnocie pięknie różniących się ludzi.
Autorka książek Jakuba Lubelczyka „Psałterz Dawida” z 1558 r. Studium filologiczne (1992), Noc przeszła, a dzień się przybliżył. Studia o polskim piśmiennictwie reformacyjnym XVI wieku (2004), Słowa jak ziarna. Reformacyjne idee, książki i spory, (2012), popularnonaukowego opracowania Renesans (w tomie: Literatura staropolska, w serii „Zrozumieć literaturę”, 2006), edycji krytycznych dzieł renesansowych pisarzy (Jana Kochanowskiego, Jakuba Lubelczyka, Marcina Czechowca, Pawła Milejewskiego), studiów o renesansowym humanizmie i reformacji, redaktor naukowa 10 tomów prac zbiorowych.
Kierowała serią edycji fototypicznych „Libri Librorum” – Bibliotheca paleotyporum in lingua Polonica impressorum (od 2008 r. opublikowano kilkadziesiąt tomów, także w ramach grantu NPRH); brała udział w grancie „Staropolska Biblioteka Lubelska”, uczestniczyła w projekcie NPRH „Humanizm. Idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze polskiej” jako członek rady naukowej projektu i komitetu redakcyjnego serii „Syntezy” (opublikowano 11 tomów) i kierująca zespołowym zadaniem badawczym, „Klasycyzm w literaturze polskiej…”, zakończonym publikacją syntezy Klasycyzm w literaturze polskiej. Estetyka-doktryna literacka-antropologia (Warszawa 2010); uczestniczyła w projekcie NPRH „Kultura I Rzeczypospolitej w Europie. Hermeneutyka wartości” jako członek rady naukowej projektu (opublikowano 14 tomów) i kierująca zespołowym zadaniem badawczym „Kultura I Rzeczpospolitej w dialogu z ewangelicyzmem augsburskim. Hermeneutyka wartości (na podstawie piśmiennictwa XVI-XVIII w.)” zakończonym publikacją syntezy Luteranizm w kulturze polskiej XVI-XVIII w.; uczestniczyła w multilateralnym projekcie: Reformatio baltica. Kulturwirkungen der Reformation in den Metropolen des Ostseeraums (2015).
Najważniejsze publikacje naukowe
Książki :
- Słowa jak ziarna. Reformacyjne idee, książki, spory, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2012, ss. 228.
- Renesans, [w: B. Hojdis, K. Meller, J. Kowalski, Literatura staropolska] Poznań 2009, 61-176.
- „Noc przeszła, a dzień się przybliżył”. Studia o polskim piśmiennictwie reformacyjnym XVI wieku, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2004, s2. 299.
- Jakuba Lubelczyka „Psałterz Dawida” z r. 1558. Studium filologiczne, Nakom, Poznań 1991, ss. 140.
Edycje krytyczne:
- Paweł Milejewski, Psalmy Dawidowe na modlitwy chrześcijańskie przełożone. Przydana jest k temu Rozmowa o modlitwie i Modlitwy ludzi świętych z Biblijej wybrane, wstęp i oprac. K. Meller, Wydawnictwo UMCS , Lublin, 2014.
- Marcin Czechowic, Źwierściadłko panienek chrystyjańskich, oprac. K. Meller, D. Chemperek, Warszawa 2010
- Jakub Lubelczyk, Wirydarz krześcijański, Apoteka Ducha świętego. Wstęp i oprac. K. Meller, Lublin 2008, Lubelska Biblioteka Staropolska t. 6. ss.90
- Jakub Lubelczyk, Pieśni, psalmy i wiersze polskie, Wstęp i oprac. Meller, Lublin 2007, Lubelska Biblioteka Staropolska t. 3. ss.78
- Jan Kochanowski, Psałterz Dawidów. Wstęp i oprac. K. Meller, Kraków 1997, ss. 324. „Biblioteka Polska”
Rozprawy (wybrane):
1. Word in Action. Democracy and Deliberation in Literary Practice in Polish Renaissance, „Poznańskie Studia Slawistyczne”, nr 17, Poznań 2019, s. 117-126. 2. Profesor Tadeusz Witczak (1927-2018), „Ruch Literacki” , tom 59, nr 4 (349), ss. 479-482, 3. Stanisław Dobrzycki (1875-1931) – historyk literatury dawnej, w: Stulecie poznańskiej polonistyki. Tom 1: Okres międzywojenny i lata okupacji, red. Barbara Judkowiak, Seweryna Wysłouch, Sylwia Karolak, Anna Piotrowicz, ss. 153-170, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań, 2018. 4. Psalter as the “Book of Common Prayer” of European Reformation. The case of Polish protestant metrical translations of the Psalms (the 16th -17 th c.), w: La riforma protestante nei paesi slavi, red. Giovanna Brogi Bercoff and Roland Marti, ss. 133-143, Accademia Ambrosiana Slavica Ambrosiana, Milano, 2018. 5. Luterańskie novum w kulturze polskiej XVI wieku, w: Luteranizm w kulturze Pierwszej Rzeczypospolitej, red. Katarzyna Meller, ss. 7-25, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2017. 6. Diversity multiplied.Lutheran Sourses of the Cultural Changes in the Firt Half of 16th Century in Poland. Axiological Perspective, w: Reformatio Baltica.Kulturwirkungen der Reformation in der Metropolen des Ostseeraums, red. H. Assel, J.A.Steiger, A.E.Walter, ss. 503-510, De Gruyter, Berlin, 2017. 7. „Najpiękniejszy kstałt, kto miary używa”. Renesansowy homo faber i filozofia umiaru, w: Złoty środek. Literatura wobec rozterek, niepokoju i poszukiwania równowagi., red. K. Trybuś, G. Raubo, ss. 89-100, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 2017. 8. Andrzej Wargocki – podróżnik po mapach i tekstach. O „Peregrynacji arabskiej” z 1610 roku, w: Co musi wiedzieć uczony edytor, nawet jeśli nie chce, red. B. Hojdis, K. Krzak-Weiss, ss. 159-172, Wydawnictwo Poznańskich Studiów Polonistycznych, Poznań, 2017. 9. Reformacyjne impulsy w kulturze polskiej XVI wieku. Kilka refleksji o przeszłości (i współczesności), Miasteczko Poznań. Pismo społeczno-kulturalne, tom 2017, nr 3(29), ss. 52-56 10. Jana Stoińskiego „Modlitwa lekarza” z 1633 r., Archiwum Historii i Filozofii Medycyny , tom 78, nr 78, ss. 51-56. 11. Listy do króla w sprawach wiary w polskich protestanckich Bibliach XVI i XVII w., „Poznańskie Studia Slawistyczne” , t. 10 , nr 10, 2016, s. 179-196. 12. Psalm – kalwińska „pieśń nad pieśniami”. O kształtowaniu się ewangelickiej kultury literackiej i duchowej. Na przykładzie przekładów i parafraz Liber Psalmorum z XVI i XVII w.,[w:] Ewangelicyzm reformowany w Pierwszej Rzeczypospolitej, w: Ewangelicyzm reformowany w Pierwszej Rzeczypospolitej. Dialog z Europą i wybory aksjologiczne w świetle literatury i piśmiennictwa XVI – XVII wieku,, red. Dariusz Chemperek, ss. 275-309, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2016. 13. Potrydenckie konwersje protestantów na katolicyzm. Świadectwa piśmiennicze. , w: Formowanie kultury katolickiej w dobie potrydenckiej, red. Justyna Dąbkowska-Kujko, ss. 300-350, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2016. 14. „Pan Krystus po świecie rozesłał nie malarze, ale nauczyciele”. Głos polskich pisarzy protestanckich o katolickiej ikonodulii, w: Ikonoklazm i ikonofilia. Między historią a współczesnością., red. A.Stankowska, M.Telicki, ss. 15-34, PTPN, Poznań, 2016 15. Fatalne skutki pewnej „kolacyi” Jakuba Niemojewskiego z jezuitami poznańskimi, czyli poznańska polifonia wyznaniowa w XVI wieku, w : Poznań pisarek i pisarzy, red. Jerzy Borowczyk, Lucyna Marzec, Zbigniew Kopeć, Poznań 2016 16. Une expérience déchirante de l’histoire. Trois témoignages des protestants polonais du XVIe et du XVIIe siècle, [w]: Vivre l’histoire, ed. C. Trotot, M.Soubbotnik, Strasbourg 2013, s.73-83. 17. Wielowyznaniowość jako czynnik wspólnototwórczy w Polsce XVI w. W zb. Humanizm polski i wspólnoty…, red. M. Cieński, Warszawa 2011. „Humanizm polski. Syntezy”, t. 8. 18. Classicism in Polish Literature. W zb. Humanism in Polish Culture, red. A. Nowicka-Jeżowa, W. Pawlak, P.Urbański, Frankfurt a/Main 2011. 19. Calvinist Humanitas in the 16th Century Literature and Culture in Poland. W zbiorze: Calvinism on the Peripheries.Religion and Civil Society on the Peripheries of Europe, red. A.Kovazc, Debrecen 2010. 20. Humanizm chrystiański braci polskich XVI i XVII wieku. w: Humanitas i christianitas ,red. M. Hanusiewicz-Lavalee, Warszawa 2009. „Humanizm polski. Syntezy”, t.4 21. Klasycyzm – wstęp wolny, w : Klasycyzm. Estetyka – doktryna literacka-antropologia. Praca zbior pod red. Katarzyny Meller, Warszawa 2009 22. Pisarskie przystanki w renesansowym Poznaniu. Reformacja- Biblia – Literatura. „Kronika Miasta Poznania” 2006, t. 4, s. 32-42. 23. Antagoniści Stanisława Hozjusza.. Idea powrotu do źródeł wiary w ujęciu piśmiennictwa reformacyjnego, w: Kardynał Stanisław Hozjusz (1504-1579). Osoba, myśl, dzieło, czasy, znaczenie, pod red. S. Achremczyk, J. Guzowski, J. Jezierski, Olsztyn 2005 „Biblioteka Wydziału Teologii UWM” t. 25 s. 143-161. 24. Bracia czescy w perspektywie historycznoliterackiej. Wiek XVI. „Biblioteka” t. 9 (2005) s.155-165. 25. Człowieczeństwo i historyczność. Komentarz do jednej pieśni z XVI wieku, w: O historyczności,. K. Meller i K. Trybuś, Poznań 2005. „Biblioteka Literacka PSP” t.46, s.95-105. 26. Jakub Lubelczyk – pisarz reformacyjny. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, vol. 23 sectio FF (Lublin 2005) 27. Philopolites, to jest miłośnik ojczyzny- renesansowe speculum obywatela, w: Literatura i pamięć kultur, red. S. Baczewski i D. Chemperek, Lublin 2004, s. 44-67. 28. Kolędy protestanckie XVI wieku, w:: Z kolędą przez wieki. Kolędy w Polsce i w krajach słowiańskich, red. T. Budrewicz, S. Koziara, J. Okoń, Tarnów, Wyd. Biblos, 1996, s. 111-125. 29. Archelia diabolica. Na marginesie Psałterza, w: Fakty i interpretacje. Szkice z historii literatury i kultury polskiej, red. T. Lewandowski, Warszawa, PWN, 1991, s. 30-46. 30. Psalmy nad miód słodsze i tłumacz – pszczoła. (O Jakuba Lubelczyka „Psałterzu Dawida” z 1558 r. słów kilka. „Teksty Drugie” 1990 nr 3. 31. Andrzej Trzecieski czy Jakub Lubelczyk autorem parafrazy psalmu 67 z r. 1558? „Ruch Literacki” 1984, z. 5-6, s. 427- 435. 32. O pieśniowej twórczości Jakuba Lubelczyka. I. Uwagi o kanonie. II. Pieśni i psalmy Lubelczyka w XVI i XVII-wiecznych kancjonałach. „Pamiętnik Literacki” 1984 z. 4, s. 151- 175. |